DAN OSLOBOĐENJA KONCENTRACIONOG LOGORA AUŠVIC

Kada je 27. januara 1945. tojest pre 80 godina, Crvena armija stupila u koncentracioni logor u Osvijenćimu (nemački naziv - Aušvic tj Auschwitz) ruski vojnici našli su tamo samo pustoš, ruševine i oko dve hiljade izgladnelih, krajnje mršavih ljudi koji su nekako uspeli da prežive u ovom logoru smrti.

Aušvic je, u stvari, bio mreža radnih i logora smrti, osnovanih 1940. blizu istoimenog mesta u gornjoj Šleziji. Prvobitni logor „Aušvic 1“ bio je postavljen na mestu bivših kasarni, po direktnoj naredbi Hajnriha Himlera (Heinrich Himmler), desne ruke Adolfa Hitlera, koje su služile kao adminstraciona zgrada. Godinu kasnije logor se proširio za „Aušvic 2 - Birkenau“, koji se pročuo kao najveći nacistički logor smrti, a nešto kasnije nastala mreža manjih radnih logora. Prema najnižim procenama, bilo je u ovom konclageru, tokom pet godina ubijeno oko 1,1 milion osoba, većinom Jevreja.

Od polovine 1944. nacistička Nemačka je naglo počela da gubi rat. Na svim frontovima nemačke snage su počele da odstupaju. Već u leto te godine jedinice Crvene armije su se približile na oko 200 kilometara od logora i Nemcima je bilo jasno da će osloboditi i Aušvic, sa okolinom. Počeli su da se spremaju za evakuaciju i likvdaciju dokaza o masovnom ubijanju logoraša. Postojao je plan da se neposredno pre evakuacije potuno uništi logor i logoraši, ali je uspeo samo delimično. Ipak, tokom 1944. ubijeno je više logoraša nego u dve godine pre toga. Papiri su morali biti uništeni, zgrade srušene, ljudi ućutkani... Komande i njihovo ispunjenje te 1944. bilo je sasvim efikasno. U avgustu 1944. gasne komore i krematorijumi su zaustavljeni i delimičmo uništeni. Pošto je zaustavljen rad krematorijuma, pobijeni su svi logoraši koji su imali ili mogli imati saznanja o obimu ubijanja u logoru.